BURGERINITIATIEVEN

Zo nu en dan komen ze voorbij in het nieuws: de burgerinitiatieven. Een burger als Henk Bres, die het niet vindt kunnen dat een pedovereniging als ‘Martijn’ in Nederland getolereerd wordt. Binnen twee weken had hij meer dan 40.000 handtekeningen verzameld, genoeg om dit onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen.

 

Motie

Maar zulke burgerinitiatieven bestaan nog niet zo heel lang. In 2003 diende PvdA’er Niesco Dubbelboer een motie in voor het invoeren van het burgerinitiatief op landelijk niveau. Volgens hem zou zo’n initiatief de kloof tussen politiek en burger verkleinen. In maart 2004 nam de Kamer de motie van Dubbelboer aan. Het Presidium concludeerde uit zijn onderzoek dat een burgerinitiatief inderdaad de kloof tussen politiek en burger zou verkleinen en gaf daarom in juni 2005 aan het initiatief officieel in te gaan voeren.

 

Toenmalig Kamervoorzitter Weisglas werkte de motie van Dubbelboer uit. Aan het burgerinitiatief zaten al wat eisen verbonden. Zo moesten initiatiefnemers minstens 15.000 handtekeningen verzameld hebben en het desbetreffende onderwerp mocht al een jaar niet besproken zijn in de Tweede Kamer.

 

Kritiek

Toch klonken er veel tegengeluiden. De CDA, VVD, ChristenUnie en SGP waren het niet eens met de eisen die aan het burgerinitiatief werden gesteld. Deze eisen zouden te mild zijn. Daarom stelden deze partijen voor om het aantal vereiste handtekeningen te verhogen tot 40.000. Daarnaast mag het onderwerp minimaal twee jaar al niet besproken zijn in de Tweede Kamer.

 

“Koudwatervrees”, noemde Dubbelboer dit. Zo worden er een heleboel initiatieven uitgesloten. En het voornaamste doel van het burgerinitiatief was juist om de kloof tussen politiek en burger te verkleinen. Maar toch ging hij akkoord met deze verhoogde eisen. “Het burgerinitiatief is een experiment en ik wil het hoe dan ook doorzetten”, liet hij begin 2006 aan NRC weten.

 

Invoering

Op 1 mei 2006 was het zover. Burgers konden, dan wel met 40.000 handtekeningen en een origineel onderwerp, een bijdrage leveren aan de landelijke politiek.

 

Na twee jaar evalueerde de Kamer de nieuwe regeling. Er werd toen een belangrijke wijziging ingevoerd. Niet alleen schriftelijke handtekeningen zijn geldig, maar nu ook digitale handtekeningen.

 

Hoe zit het nu?

Bij de invoering van het burgerinitiatief was de verwachting dat er zo’n dertig initiatieven per jaar ingediend zouden worden. Dat zou betekenen dat er nu al bijna 210 landelijke burgerinitiatieven geweest zouden zijn.

 

Die verwachting zou er niet verder naast kunnen zitten. Tot nu toe zijn er slechts dertien burgerinitiatieven aan de Tweede Kamer overhandigd. Hiervan zijn slechts vier daadwerkelijk behandeld in een debat.  

 

Dit heeft ertoe geleid dat het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) samen met het Netwerk Democratie de nationale burgerinitiatieven in 2012 heeft geëvalueerd. Wij spraken Rense Bos van het IMI over deze evaluatie en zijn aanbevelingen. Klik hier om dit interview te bekijken.