"Ik zie geen reden om enthousiast te worden van burgerinitiatieven"

 

Door Anniek Kuyper

 

"Goed georganiseerde campagnes hebben vaak hetzelfde effect als burgerinitiatieven." Dat vindt Reinder Rustema, docent Nieuwe Media aan de Universiteit van Amsterdam. Een merkwaardige uitspraak, aangezien hij tevens de stichting Petities.nl heeft opgericht, een online platform waar veel Nederlanders hun stem laten horen. "Maar", gaat hij verder, "petities en burgerinitiatieven zijn iets heel anders."

 

Volgens hem zit het grootste verschil in de regelgeving. "Burgerinitiatieven zijn gebonden aan talloze regels en die regels worden vaak gebruikt als excuus om geen antwoord te geven. Het petitierecht staat in de Grondwet en is daarom een recht van alle burgers. Het is aan minder voorwaarden gebonden en daarmee toegankelijker." Hij noemt als groot nadeel van petities dat er niet verplicht antwoord hoeft te worden gegeven. "Dat is bij een burgerinitiatief wel verplicht, dat maakt het zo krachtig. Daarom lopen petities vaak ook uit op teleurstellingen, soms komt er gewoon geen antwoord."

 

Kloof dichten

Met Petities.nl wil hij een kloof dichten, namelijk die tussen de burger en de nieuwe media. En dat blijkt vooral met politici een probleem. Volgens Rustema is het namelijk nog steeds lastig om politici te bereiken, maar gaat het al wel beter dan eerst. De website heeft burgers in ieder geval goed bereikt: de site telt sinds de oprichting in 2004 ruim 4000 petities. Ongeveer de helft daarvan is lokaal, de andere helft nationaal en er is zelfs een klein percentage transnationale petities. Per dag komen er momenteel twee tot drie nieuwe petities binnen. De petities met de meeste kans op slagen zijn volgens Rustema de petities die worden ondersteund door organisaties. "Met zomaar een comité van bezorgde burgers kom je er vaak niet. Maar met een goed georganiseerde campagne, subsidie en misschien een kantoortje erbij... Ja, dan kom je al verder."

 

Kritiek moet volgens hem niet alleen worden geuit op de politiek, maar ook zeker op de burgers. "Ze redeneren dat hun petitie ook op internet staat, dus waarom zouden ze het dan nog gaan overhandigen?" De afkeuring klinkt door in zijn stem terwijl hij vertelt. "Dat is het lastige van burgers, die hebben vaak geen kennis van de politieke praktijk. Kamerleden draaien een werkweek van 80 uur, worden continu benaderd en krijgen een overvloed aan rapporten en informatie. Die gaan echt niet op internet snuffelen om goede petities te vinden." Wat volgens Rustema vaak wel werkt is langsgaan op de dinsdagmiddag. Dan houdt de Tweede Kamer openbare vergaderingen en kunnen burgers hun petities en initiatieven overhandigen. "Als burger moet je je ook aanpassen, het moet niet allemaal van de politiek komen. Zo zet iedereen een stapje naar elkaar toe en wordt het gat gedicht."

 

Zinvol

Maar als officiële burgerinitiatieven er al met moeite doorheen komen, kan een petitie dat dan wel? "Dat hangt ervan af", zegt Rustema. "Ik zie petities met veel handtekeningen die groot worden, maar ook petities die worden opgepikt door de media en zo succes hebben. Het is maar net hoe het loopt." Volgens hem wordt een petitie groot als het inspeelt op de emoties van de burgers, maar echt succesvol als het technisch blijft. "Kijk maar naar de Pietitie (petitie voor het behouden van Zwarte Piet, red.). Het ging om de aantasting van onze cultuur, dus had iedereen ineens een mening. Dan blazen de mensen stoom af, maar dat is minder krachtig dan een technische petitie. Dat houdt in dat de emotie niet overheerst, dat het onderwerp blijft leven. Zodra de petitie een symbool wordt, ben je eigenlijk binnen de politiek al klaar."

 

In Nederland zagen we afgelopen jaren steeds meer petities opduiken via het internet, die vervolgens met duizenden handtekeningen enorme proporties aannamen. Als docent Nieuwe Media weet Rustema als geen ander hoe sociale netwerksites als Facebook en Twitter het succes van de petities kunnen beïnvloeden. "Het levert meer aandacht op, dat zeker. Het lastige is wel dat mensen de petitie vaak niet rechtstreeks tekenen. Ze vinden bijvoorbeeld de Facebookpagina leuk, maar dat is geen handtekening. En zo loop je ze dus mis." Een ander nadeel is dat mensen worden overspoeld met petities. "Ze krijgen er vier, vijf op een dag. Dat zijn er echt te veel, dan wordt er niet meer naar gekeken."

 

Conclusie

Al met al valt er te concluderen dat het met initiatieven en petities alle kanten op kan. Rustema haalt in ieder geval zijn schouders op bij de digitalisering. "Met minder organisatie valt meer te bereiken, maar het is moeilijker om aandacht te krijgen. Ik denk dat er misschien wel te veel petities bestaan."

 

 

 

Als u meer wilt lezen over het verschil tussen petities en burgerinitiatieven, kunt u hier klikken.