"De regels omtrent de burgerinitiatieven zijn niet het probleem"

 

Door Anniek Kuyper

 

Als voorzitter van de Commissie voor de Verzoekschriften en Burgerinitiatieven van de Tweede Kamer heeft Helma Neppérus dagelijks te maken met initiatieven die worden ingediend door de burger. Als voorzitter behandelt ze verzoekschriften en kijkt ze of de ingediende burgerinitiatieven aan alle normen voldoen. "Het is een middel van contact tussen burger en politiek en daarom erg belangrijk", aldus Neppérus.

 

Initiatieven

Ze maakt op een vrijdagochtend tijd vrij voor een telefonisch interview en klinkt ontspannen maar doordacht. "Wij nemen elk initiatief serieus", benadrukt ze meteen. "Na ontvangst kijken we samen met een vakcommissie of aan alle normen is voldaan. We testen of het onderwerp de afgelopen twee jaar niet aan bod is geweest in de Tweede Kamer, of het niet in strijd is met de grondwet et cetera. Als we twijfelen of het wel in behandeling kan worden genomen gaan we er beter naar kijken." Op de vraag waarom er in de afgelopen jaren zo weinig burgerinitiatieven in behandeling zijn genomen komt direct antwoord. "Weinig zou ik het niet noemen. Maar wat vaak wordt vergeten is dat de behandeling van een initiatief tijd kost. De vakcommissie schenkt er aandacht aan en er komt een plenair debat, waar alle betrokkenen bij aanwezig zijn. Dat kost tijd, maar er zijn dit jaar toch al vijf initiatieven in ontvangst genomen. Dat is niet echt weinig."

 

Een kijkje op de website van de Tweede Kamer leert dat er in Nederland op dit moment vier burgerinitiatieven in behandeling zijn. Drie dateren er uit 2010 (Invoer Actieve Donorregistratie, Nederland Krijgt Nieuwe Energie en Burgerinitiatief Voltooid Leven) en één uit 2011 (AOW-bedrag Omhoog). Dat zijn geen recente initiatieven, maar ook daar is een verklaring voor, zegt Neppérus. "Neem bijvoorbeeld het burgerinitiatief omtrent de verbeterde diagnose- en behandelingsmogelijkheden voor de ziekte van Lyme. Dat is een medische kwestie, daar is de Kamer geen expert in. Dus hebben we een onderzoek gestart en medische deskundigen ingeschakeld. Dat is precies werk, daar moet je dus de tijd voor nemen." Overigens vindt Neppérus dat lang niet alles veel tijd in beslag neemt. "Soms gaat het heel snel. Dan valt er een beslissing en is het meer de vraag wat er daarna mee gebeurt."

 

Tweejaarsregel

Het doel van de commissie is om in ieder geval altijd een reactie te geven. "Soms hoor je van mensen dat ze niets hebben gehoord van ons. Daar klopt niets van, wij reageren altijd. Meestal wordt het gezegd omdat de indiener(s) niet de gewenste reactie kregen, maar daar kunnen wij niets aan doen." Een ander punt van kritiek is dat de zogenoemde 'tweejaarsregeling' ouderwets is en moet worden afgeschaft. Het gaat hierbij om de norm dat het onderwerp in de afgelopen twee jaar niet mag zijn besproken in de Kamer.

 

In een evaluatierapport van het Instituut Maatschappelijke Innovatie uit 2012 wordt de aanbeveling gedaan om de regeling af te schaffen om het indienen van een burgerinitiatief meer toegankelijk te maken. "Onzin", klinkt het vrijwel direct aan de telefoon. "Die regeling is absoluut niet het probleem. We hebben het het afgelopen jaar al opgerekt, dus initiatieven kregen bij twijfel toch een kans. Maar je kunt het niet iedereen naar zijn zin maken, dat is onmogelijk. Dat rapport is overigens al anderhalf jaar oud, dus helemaal niet relevant. Het is wel boeiend om te lezen, maar het is niet actueel. Met het afschaffen van de regel kom je niets verder, want dan krijg je een overvloed aan initiatieven. Dat werkt gewoon niet."

 

Modernisering

Een positief punt is de digitalisering van de procedure. In plaats van alle 40.000 handtekeningen op papier te verzamelen mogen ze ook via internet worden opgehaald. Websites zoals Petities.nl worden frequent bezocht en via sociale media halen petities binnen een mum van tijd het aantal benodigde steunbetuigingen. "Het is een stuk makkelijker", lacht Neppérus. "Vroeger was alles op papier, maar met internet is het zo geregeld. Dat kan ook een valkuil zijn hoor. Als we bijvoorbeeld een grensgeval hebben, kan de manier waarop er aan de handtekeningen is gekomen toch net de bepalende factor zijn. Als jij 40.000 handtekeningen ophaalt op papier maakt dat toch wat meer indruk."

 

Tijdens het gesprek herhaalt Neppérus een paar keer dat het contact tussen burgers en politici ook steeds beter is. "Wij zijn door het internet constant te bereiken", legt ze uit. "Elke politicus heeft een e-mailadres, dat gaat hartstikke snel tegenwoordig." Qua aandacht in de media is Neppérus neutraal. "Ik denk dat het weinig uitmaakt of een burginitiatief veel of weinig aandacht krijgt in de media. Wij kijken naar de inhoud, dus in de besluitvorming weegt het in principe niet mee. De meeste initiatieven krijgen ook geen bakken met aandacht hoor, dat denken veel mensen omdat sommige initiatieven worden uitgelicht."

 

Haar tip om een burgerinitiatief te laten slagen is eenvoudig: vraag aandacht voor het onderwerp en zorg dat je de juiste mensen benadert. "Het is echter niet zo dat je automatisch je zin krijgt, zelfs als je initiatief in behandeling wordt genomen." Er klinkt een zucht. "Dat vind ik echt lastig soms."